Şemalar, daha sonra karşılaştığımız durumları anlamada, yorumlamada ve uyum sağlamada bize yardım eder. Şemalar temelde hayatımızı kolaylaştırmak; bizi belirsizlikten kurtarmak, her durumda her şeyi yeni baştan öğrenme zahmetinden kurtarmak gibi işlevlere sahiptir. Ağaç şeması geliştiren bir insan, daha sonra karşılaşacağı her ağacın ağaç olduğunu anlayabilecek; üzerinde uzun uzun düşünmeyecektir. Gülümsemenin sevinç ifadesi olduğu anlayacak ve sevindiği durumlarda gülümseyecektir. Ancak geliştirdiğimiz şemalar her zaman bizi mutlu etmeyebilir, işimize yaramayabilir; yani olumsuz ve uyumsuz şemalar da geliştirebiliriz.Şemalar zamanla katı, değişmez, koşulsuz kabul edilen değerlendirmeler haline gelirler. Bu özellikleri sayesinde şemalar gittikçe kökleşir, değiştirilmeleri daha zor hale gelirler. Şemalar, bize gelen bilgiyi değerlendirmeye koyduğumuz bir filtre, süzgeç olarak işlev görürler. Olayları, durumları sahip olduğumuz şemalara göre değerlendirir ve kararlarımızı da şemalara göre veririz. Bu durum ise çoğunlukla bilgileri çarpıtmamıza, bozmamıza sebep olur. Örneğin, başarısızlık şemasını geliştirmiş olan bir kişi sınavdan 90 aldığında bile kendini başarısız olarak değerlendirir