TRAVMALARA DİKKAT!

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)

Kişinin fiziksel ve ruhsal dünyasını etkileyen sarsıcı düzeyde her türlü olay için travma tanımlaması kullanılabilir. Mesela yeni gelen kardeş bir çocuk için travmatik bir olay olabilmektedir. Deprem, sel,savaş,taciz,tecavüz... gibi kişiliği, kişinin hayatını tehdit eden kendisinin veya sevdiği birinin zarar görmesine sebep olmuş olaylar sonucunda meydana çıkan bir takım ruhsal belirtiler ise travma sonrası stres bozukluğu olarak adlandırılır.

17 Ağustos depremini birçoğunuz hatırlıyorsunuzdur. Birçok insan bu depremde hayatını kaybetti. Birçok insan sevdiklerini enkazların altından çıkarmaya çalıştı. Birçok insanın hayatı bir kaç saniye içinde tamamen değişti. O geceyi yaşayanlardan biriydi Mehmet Bey... Eşi ve çocuklarıyla beraber evlerinde huzur içinde uyuyorlardı. Ani bir gürültü ve sarsıntının ardından toz duman olmuştu her yer ve bina yıkılmıştı. Mehmet Bey bütün ailesiyle beraber enkazın altında kalmıştı. İlk önce yanında uyuyan eşine seslenmek istedi ama başaramadı. Eliyle aradı ona dokunmak istedi bulamadı. Enkazın altında küçük bir boşlukta sıkışmış gibiydi ve hiçbir şey yapamıyordu. Eşi ve çocukları ne haldeydi merak ediyordu. Mehmet Bey sonrasını hatırlamıyordu. Kendine geldiğinde hastanedeydi. Eşi ve çocukları enkazdan sağ çıkamamışlardı. O günden sonra Mehmet Bey en ufak bir sarsıntı anında deprem olduğunu düşünerek büyük bir kaygı yaşıyor, gece uykularından sıçrayarak uyanıyor, her hangi bir deprem haberi dinleyemiyordu. Gölcük'ten taşınmış bir daha oraya hiç gidememişti.

Pınar yolda yürürken yanından geçen biri çantasını omzundan çekip almış, direnince Pınar'ı yerlerde sürüklemişti. Hatta elindeki bıçakla tehdit etmişti. O günden sonra Pınar uykularında o günle ilgili rüyalar görmeye, uykusundan sıçrayarak uyanmaya başlamıştı. Tek başına dışarı çıktığında yanına yaklaşan biri olduğunu hissederse koşarak uzaklaşmış, bazen de çığlık atmıştı.

Bu iki örnekte de olduğu gibi yaşanan travmatik olaylar kişilerin hayatını olumsuz şekilde etkilemektedir. Bu iki olayda da korku, dehşet ve çaresizlik hissi vardır ve kişinin kendisinin veya bir yakının ölme riski veya ölmüş olması söz konusudur.

TSBB Belirtileri

• Uykusuzluk,
• Kabuslar,
• Olayla ilgili anıların rahatsız edici biçimde sık sık hatırlanması,
• Sürekli olarak olayın tekrarlanacağı korkusu ve bu nedenle diken üstünde hissetme,
• Kolay irkilme,
• Çabuk sinirlenme,
• Gelecekle ilgili plan yapamama,
• Yabancılaşma (başkaları beni veya yaşadıklarımı anlamıyor hissi),
• Olayı hatırlatan durumlarda huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma görülür.

Travma yaşayan kişiler genellikle bu belirtileri gösterirler. Olayı takip eden ilk 6 ila 16 ay arası bu tepkilerin gözlenmesi normaldir . Ancak daha uzun süre devam ediyorsa mutlaka bir uzmanla görüşülmesi gerekmektedir.

Önlem Alınmazsa

Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişiler zaman içinde kendilerini olumsuz davranışlara yönlendirebilirler. Alkol ve madde kullanmaya başlayabilirler, şiddete yönelebilir veya kendine zarar verici davranışlarda bulunabilirler, aşırı yemek yiyebilir veya yemek yemeyi reddedebilirler. Bazı kişiler olay hiç yaşanmamış gibi yaparak olayın getirdiği ağır yüklerden kurtulmaya çalışırlar. Bazıları zamanla her şeyin yoluna gireceğine inanırlar. Ancak zamana bırakma travma sonrası stres bozukluğunun tedavisi için yeterli bir çözüm yolu değildir.

Tedavisi Mümkün mü?

Travma sonrası stres bozukluğunun tedavisi ilaç tedavisi ve psikolojik destek şeklinde yapılabilmektedir. İlaç tek başına yeterli bir çözüm yolu olarak görülmemelidir. Özellikle de kişiler olayı yeniden konuşmaktan kaçındıkları için psikolojik tedaviden kaçınmaktadırlar. Oysa ki travmatik durumların üstesinden gelmenin en önemli noktası konuşarak üstünden gelmektir. Bilişsel davranışçı terapiler, hipnoterapi, EMDR terapisi travma sonrası stres bozukluğunun tedavisinde kullanılabilecek etkili yöntemlerdir. Unutmayalım ki yaşadığınız travmatik olaylar sizin suçunuz değil. Yaşadığınız olayın travmatik etkisinden kurtulabilmek için bir uzmandan yardım almayı ihmal etmeyin.